NEW YORK TİMES'TAN KÜSTAH HABER

Türk Fındığı New York Times'ın birinci sayfasında. Suriyeli mültecilerin zor şartlarda fındık işçisi olarak çalıştırıldığını savunan gazete, Türkiye'den fındık satın almanın insani açıdan kusurları olan bir tarım ürününü desteklemek anlamına geldiğini deme küstahlığında bulunuyor.

New York Times, dünyada en çok fındığın üretildiği Karadeniz Bölgesi’ne fındık hasadı yapmak için geçici süreliğine giden Suriyeli mültecilerin durumuyla ilgili bir habere yer veriyor. Dünyadaki fındığın yüzde 70’inin Türkiye’de yetiştiğini, Türk fındığının İtalyan Ferrero firmasının ürettiği Nutella’da, Nestle’nin şekerlemelerinde ve çikolatalı ürünlerinde kullanıldığını yazan gazete, fındığın hasadının oldukça zor ve tehlikeli bir ürün olduğunun altını çiziyor.   SURİYELİ MÜLTECİ TARIM İŞÇİLERİNİN SAYISI GİDEREK ARTIYOR New York Times’ın haberine göre Karadeniz Bölgesi’nde fındık hasadı yapan tarım işçileri arasında Suriyeli mültecilerin sayısı giderek artıyor. Bu tarım işçilerinin çok azı, çalışma iznine sahip. Bu da hukuki korumadan yoksun oldukları anlamına geliyor. Gazeteye göre hükümet ayrıca fındık hasadında çocuk işçi çalıştırılması meselesiyle de uzun yıllardır mücadele etmeye çalışıyor.   FERRERO ALDIĞI FINDIĞIN KAYNAĞINI GİZLİ TUTUYOR Habere göre Türkiye’deki iş kanunları, 50'den az işçi çalıştıran tarımsal işletmeleri kapsamıyor. Bu da fındık yetiştiricilerinin denetiminin büyük ölçüde şekerleme ve çikolata firmalarına bırakılması anlamına geliyor. Nutella'nın üretici firması Ferrero, çocuk işçiliğin önlenmesi, maaş ve iş güvenliği standartlarının belirlenmesi için çok yönlü çaba sarf ettiklerini kaydediyor. Ancak gazete, fındık tedarik zincirinin en tepesinde oturan Ferrero firmasının fındık kaynakları konusunda büyük bir gizlilik içinde hareket ettiğini yazıyor. Gazete, Kinder ve Rocher çikolatalarını da satan firmanın Mars ve Mondelez'den sonra dünyanın en büyük üçüncü çikolata yapımcısı olduğunu, Nestle ve Hershey'in bile Ferrero'nun arkasında yer aldığını yazıyor. Firmanın sahibi Giovanni Ferrero, çok nadiren basınla görüşüyor ya da firmasının İtalya'nın Alba kentindeki merkezini medyanın ziyaretine açıyor. Ferrero, kullandığı fındığı kimden aldığını asla açıklamıyor.   Gazeteye göre Türkiye’de fındık üretiminin çok sayıda küçük ve bağımsız üretici tarafından gerçekleştirilmesi, fındık üreticilerinin denetim altında tutulmasının önünde engel oluşturuyor. Hemen her çiftçinin çalışanlarına verdiği asgari ücretse aileleri yoksulluk sınırının üzerine çıkarmaya yetmiyor. İşçilerin üreticilerle bağlantısını sağlayan komisyoncularsa yüzde 10'luk standart payın üzerinde kesinti yapıyor.   Başka ülkelerin de fındık üretimini arttırmaya çalıştığını, ancak Türkiye'nin hala dünyanın ana fındık tedarikçisi olduğunu kaydeden gazete, çikolata firmaları açısından Türkiye'den fındık satın almanın insani açıdan kusurları olan bir tarım ürününü desteklemek anlamına geldiğini yazıyor.   TÜRKİYE NASIL FINDIĞIN ANAVATANI OLDU? New York Times, Türkiye'nin fındık üretiminde dünya birincisi konumuna nasıl geldiğiyle ilgili bir tarihçeye de yer veriyor. Habere göre Türkiye'nin dünyanın fındık başkenti olmasında hükümetin müdahalesi ve şansın payı büyük. Karadeniz Bölgesi killi toprağın, ideal miktarda yağış ve güneş ışınının karışımı sayesinde fındık üretimine son derece uygun. Habere göre 1930'lu yılların sonunda Cumhuriyet Halk Partisi, hem ekonomiyi canlandırmak hem de toprak kaymalarını önlemek için Karadeniz halkını fındık yetiştirmeye teşvik etti. Şu anda Türk ekonomisinin yüzde 6'sını fındık üretimi destekliyor. Fındık satışları hasadın iyi olduğu yıllarda 1,8 milyar dolar gelir getirse de üreticiler, kar yapmakta zorlanıyor. Fındık üretilen arazinin dağlık olması, makinalı tarımı neredeyse imkansız hale getiriyor. 200 bin Suriyeli mülteci ise Türk tarımının farklı alanlarında işçi olarak çalışıyor.   SURİYELİ TARIM İŞÇİLERİ ZOR DURUMDA Gazete, Karadeniz Bölgesi'ne fındık hasadı için giden Suriyeli mülteci bir ailenin yaşadıklarını da aktarıyor. Habere göre Şanlıurfa'nın Akçakale ilçesinde yaşayan Şakar Rudani, binlerce Suriyeli gibi Karadeniz'e fındık toplamaya giden işçilerden biri. Rudani, fındık yetişen bölgelerin dağlık ve yamaçlık olması nedeniyle çalışma şartlarının son derece zor, aldıkları ücretinse vadedilenden çok düşük olduğunu söylüyor.   Çiftçi ve üreticileri tarım işçileriyle buluşturan ve ”dayıbaşı” adı verilen aracı kişilerse Türkiye'de tarım sektörünün en az denetim altında tutulan, en az gözle görülen taraflarından biri. Mülteciler, dayıbaşı denilen bu aracı kişilerin ücret konusunda dürüst davranmadığını, sözleşme imzalandığı için ücretlendirme konusunda tam bir başıboşluk yaşandığını söylüyor. Gazeteye göre mülteci tarım işçilerinin yüzde 72'si çok zor geçindiklerini, yüzde 90'ıysa haftanın yedi günü çalıştıklarını söylüyor. Ancak mülteciler için Türk tarımı, cankurtaran olmaya devam ediyor.